12 okt Emsterfeest
Emsterfeest is geen koninginnefeest
Auteur: Henk Kloezeman
Publicatie: Verschenen in Ampt Epe 141 / december 2002
Inleiding
De meeste mensen denken dat het Emsterfeest in augustus het koninginnefeest van wijlen koningin Wilhelmina is. Maar dit is niet het geval. Eigenlijk is het een school- en volksfeest.
In 1898 is wel het kroningsfeest van koningin Wilhelmina gevierd. Op vrijdag 9 september 1898 vierde men dit feest, ook toen was de school erbij betrokken. In de krant van 17 september 1898 vinden wij een verslag van de feestelijkheden:
‘De 9e dezer vierde het anders zo stille Emst zijn kroningsfeest’.
Was de troonsbestijging van H.M. koningin Wilhelmina al op 31 augustus kerkelijk gevierd, nu was het feest voor de kinderen van Emst en Gortel. De kinderen waren om half negen ’s morgens op school, netjes uitgedost en met oranje versierd. Allen werd nog een oranje strik op de borst gehecht en toen kwamen een twintigtal, meest versierde, wagens voor, waarop de leerlingen plaats namen. Elk kind kreeg een vlag in de hand. Voorafgegaan door een heraut te paard ging de stoet naar Gortel om de Gortelse kinderen af te halen. In Gortel werden de kinderen op krentenbroodjes getrakteerd.
In het door vijf prachtige erebogen versierde Gortel werd 1½ uur rust gehouden, waarna de paarden weer voorgespannen werden en samen met vijf wagens met Gortelse kinderen erbij ging de stoet over de Oranjeweg, door Schaveren over de Brink en vervolgens weer naar de versierde school terug. In school kregen de kinderen krentenbrood en chocolademelk. De middag werd doorgebracht met spelletjes op het feestterrein: tonnetjeskruien, zaklopen, ringrijden, kruikslaan, boegspriet lopen. Tussendoor werd op koek getrakteerd en om half zes ging men terug naar school. Hier kregen de kinderen als herinnering een plaat, voorstellende de koningin. En na wederom krentenbrood en chocolademelk kwam een einde aan de feestelijkheden van de kinderen.
Dit is niet een jaarlijks gebeuren. Als in 1918 de dorpsschool te klein is en er twee nieuwe lokalen bij gebouwd worden, is dit tevens aanleiding tot een groot school- en volksfeest in Emst.
Er wordt een commissie in het leven geroepen voor de organisatie hiervan, bestaande uit de heren H. van Essen, G. Groothedde, A. Huis in ’t Veld, A. Pannekoek, G. van Putten, J. Stel, W. Tellegen, J. van Westerveld, A. de Veer en J.A.R. Utermöhlen als erevoorzitter.
Een collecte gehouden onder de Emster bevolking door het te houden kinder- en schoolfeest bracht f 300,– op.
Het programma voor het feest op 19 september 1919 zag er als volgt uit:
Optocht
Optocht van schoolkinderen naar het feestterrein (de weide achter A. van Laar aan de Stationsweg), waar de draaimolen van Akkerman aanwezig zou zijn.
Schoolfeest
Opening volksfeest
Vogelschieten
Inleg 75 cent
Ringrijden
Ringrijden voor dames en heren, liefst op versierde fietsen, inleg 50 cent, met mooie prijzen, die enige dagen van te voren zullen worden uitgesteld voor het winkelraam van ‘De Viersprong’.
Hardlopen
Hardlopen met hindernissen, inleg 25 cent
Verder was er om 3 uur een grote vliegerdemonstratie door de 1e lt-vlieger Van Dijk van het vliegkamp Soesterberg gepland. ’s Avonds zou de prijsuitreiking der spelen plaatsvinden en een lampioenoptocht worden gehouden.
Volgens het verslag in de Eper krant van 24 september 1919 was het dorp Emst geheel in feesttooi op 19 september: de vlaggen wapperden vrolijk vanaf de nieuwe school en van andere gebouwen. Eerst werden er toespraken gehouden door de her Utermöhlen, wethouder Heering en de burgemeester, baron Sweerts de Landas. Vervolgens waren er wedstrijden en spelletjes voor de schoolkinderen, ze mochten een ritje maken in Akkermans draaimolen, werden getrakteerd op ‘limonade, koek en kwatta’, en daarna ging ‘het jonge volkje met een cadeautje in de hand huiswaarts’.
’s Middags was er het volksfeest met de spelen voor volwassenen. Er was veel animo voor het vogelschieten met ± 80 deelnemers, en omdat er velen in dienst waren geweest was er haast geen schot mis. Winnaar werd G. Nijkamp. De uitslag van het ringsteken was: 1. Mej. Pannekoek, 2. Mej. Van der Veer, 3. Mej. Veldhuis. Helaas werkte het weer niet mee met harde buien, regen en kou. Tegen het eind van de dag werd het steeds slechter, waardoor de prijsuitreiking en de lampionoprocht in het water vielen.
Ook de vliegdemonstratie ’s middags kwam niet goed tot z’n recht; waarschijnlijk ‘door den sterken wind boven in de lucht’ kon de machine niet genoeg dalen ‘om haar wat nauwkeuriger op te nemen’.
De organisatie van dit vlieggebeuren was in handen van de heer Utermöhlen en het was jammer voor hem dat het niet zo’n succes was.
Toch sloeg het feest zo aan dat het een jaarlijks terugkerende gebeurtenis werd – een traditie die tot op heden wordt voortgezet.
De commissie die het feest had georganiseerd en was opgericht op 20 september 1918, kreeg de naam van Oranjecommissie, die er jaarlijks voor zal zorgen dat er een kinder- en volksfeest zal plaatsvinden. Dit krijg al snel de naam ‘Emsterfeest’.
Na de oorlog werd de commissie veranderd in een bestuur met leden en donateurs. Men spreekt dan van de ‘Oranjevereniging’.
In 1978, bij het zestigjarig bestaan, telt de vereniging 650 leden.
In 1987 is het duizendste lid ingeschreven.
Het feest vindt altijd plaats op de laatste donderdag, vrijdag en zaterdag van augustus.
Op de feestweide is de kermis. Vanaf 1919 was het de heer Akkerman die hier jaarlijks kwam met de draaimolen.
In 1929 was het Daan Aalders uit Rheden die met de draai- en zweefmolen naar Emst kwam. In 1960 was het zoon Chris Aalders die het voortzette en in 1978 ging het bedrijf over naar zijn zoon Daniël en deze staat tot vandaag de dag nog met de draaimolen in Emst.
De kinderspelen zijn nog altijd voortzet, nu anno 2002 in een nieuwe vorm. De lagere school ‘De Sprenge’, voorheen ‘Burgemeester Van Walsumschool’ neemt nog trouw deel hieraan, ook heeft deze school altijd een prachtige uitstraling in de optocht. Het feest is een samenkomst van Emstenaren. Mensen van buiten Emst zegt dit misschien niet zo veel. Zoals iemand een keer één week voor het feest uit Epe tegen mij zei: ‘O, in Emst hebben ze weer last van de Emster ziekte.’
Deze saamhorigheid of reünie van oud-Emstenaren is voor ons, geboren Emstenaren, iets speciaals en dat hoeft niet altijd heel groot te zijn.
Hopelijk blijft het nog jaren ‘ons Emsterfeest’ met spelletjes, kermis, optocht en feest.
Sorry, het is niet mogelijk om te reageren.