Geschiedenis van Emst | Stroeteweg 15 en 17

22 jun Stroeteweg 15 en 17

Geplaatst op 11:48h in Boerderijen en (oude) woonhuizen door admin 0 Reactie's

0 Likes

De Kleine Stroete

M 1018

Auteurs:
Evert de Jonge/Marcel Pannekoek

Inhoudsopgave:

Inleiding

Naast de boerderij De Stroete stond De Kleine Stroete. De toevoeging ‘klein’ bij boerderijnamen in Oost-Nederland duidt erop dat de stichting van een jongere datum is. In sommige gevallen is te achterhalen dat zo’n boerderij gebouwd werd op een afgesplitst deel van het ‘oudere broertje’. Ergens in de 18^e eeuw werd het eigendom van de adellijke familie Van Isendoorn à Blois, heren en vrouwen van de Cannenburg in Vaassen

Pachters

Er zijn helaas maar weinig pachtregisters van Huis De Cannenburg overgebleven. In het register dat start in 1808 wordt een ‘’t Erve den Emsterenk’ genoemd met de namen van vier elkaar opvolgende pachters. Uit onderzoek blijkt dat dit de Kleine Stroete was, al werd die naam pas gebruikt in een latere akte.

Het erf werd voor fl. 20,= per jaar verpacht, verder diende van het verbouwde gewas de 4^e garve (dus 25%) afgedragen te worden.

Pachtregister Huis de Cannenburg 1808….

Onder deze voorwaarden pachtte Aart van Zuuk, in 1806 te Epe getrouwd met Aaltjen Aalberts van ‘t Knolzaad, het erf. In 1816 kreeg hij fl. 7,= vermindering op de geldpacht wegens waterschade. Vijf jaar later overleed hij, waarna Jannes Marissink hem als pachter opvolgde.

Jannes Teunis Marissink, zo als hij officieel heette, was 33 jaar oud toen hij in 1819 in Epe in het huwelijk trad met Maria Bijsterbosch, beiden geboren in Vaassen. Ongeveer een jaar na hun huwelijk verhuisden zij dus naar De Kleine Stroete om onder dezelfde voorwaarden pachtboeren te worden. Het ging hen niet voor de wind, want Jannes werd al snel ziek zodat Maria er alleen voor stond. Jannes overleed april 1825, 40 jaar oud, in huisnummer V 316 aan de Emsterenk. Zijn weduwe kreeg bij de afrekening in 1826 een jaar pachtvermindering.

Nog in 1825 werd door Maria aangifte van successiebelasting ingediend, waarin zij aangaf dat Jannes op 26-7-1824 zijn testament in Vaassen had opgemaakt. Er waren geen kinderen en zij was zijn erfgenaam.

Uit de Memorie van Successie nalatenschap Jannes Marrissink

Een paard, waarde fl. 35.

Zes koeien, twee pinken en twee kalveren, fl. 194.

Twee karren, ploeg, eg, tuig, fl. 50,25.

Inboedel en huisraad, fl. 94,50.

Deel- en boerengereedschap fl. 26,25.

Levensmiddelen en brandstoffen fl. 35,70.

Ongedorste rogge fl. 96.

Idem boekweit fl. 40.

Totaal fl. 572,40.

Hiervan behoorde de overledene de helft toe dus fl. 286,20.

Zijn kleren en lijfstoebehoren fl. 25.

Dus was zijn nalatenschap fl. 311,20.

Daarvan moesten de schulden afgetrokken worden:

Aan de Heer van de Cannenburg de huis- en landpacht (achterstallig) fl. 120.

Geleend geld bij Albert Koekkoek te Vaassen fl. 50.

Idem Machiel Mentink, wegens winkelwaren fl. 14.

Idem Hermannus Willems Bouwmeester, loon als knecht, fl. 25.

Idem Frederik Bouwmeester fl. 35.

Totaal fl. 244, waarvan de helft van de erfenis afgetrokken dient te worden, bleef over fl. 189,20.

N.B.: De burgemeester verklaarde dat Jannes geen onroerend goed naliet.

Bron: HGA, Memories van Successie, kantoor Hattem, invnr. 14, nummer 100.

Uit de afwikkeling van de nalatenschap bleek dat Jannes al vanaf 1824 zijn boerderij niet goed kon exploiteren. Dat zal de reden zijn dat zijn vrouw zich genoodzaakt zag knechten in te huren.

Zoals meestal het geval; de achterblijvende trouwde al snel. Nu diende een vrouw minimaal tien maanden te wachten eer dat kon; Maria deed er 12 maanden over. Op 15-4-1826 trad zij in Epe in het huwelijk met Willem Loogen. Zij was toen 41, hij 32 jaar, ook dat kwam vaker voor. De bruidegom, op dat moment boerenknecht met minder vooruitzichten, trad in het huwelijk met een al gevestigde boerin.

Het pachtregister meldde hem als opvolgend pachter. Hij zou samen met Maria een kwart eeuw boeren op De Kleien Stroete. Zij overleed er in 1850.

Verhoging pacht

Uit het pachtregister blijkt dat vanaf 1855 een extra bedrag moest worden betaald voor pacht van de straat. Op de 1^e kadasterkaarten (1832) loopt de Stroeteweg door vanaf het punt waar het afbuigt richting Vaassenseweg. Eigenaar van dit stukje weg was de Buurtschap van Emst. Dit stukje is zeer waarschijnlijk gekocht en bij De Kleine Stroete gevoegd. Het proces is goed te volgen op www.topotijdreis.nl.

De afbuiging van de Stroeteweg naar de Vaassenseweg is trouwens ook een keer verlegd. Eerst kwam de Stroeteweg recht voor de Achterenkweg uit. Tegenwoordig is de bocht eerder en loopt de weg over de hoge gedeelte van de enk (wordt ook wel De Kamp genoemd). Deze verandering is van latere datum namelijk 1919.

Bron: Onderzoek Marcel Pannekoek.

In het bevolkingsregister, dat in Epe vanaf 1860 bewaard is gebleven, is te lezen dat Willem in huis nummer 433b woonde. Hij boerde toen wellicht niet meer, want in huisnummer 433a woonde toen Toon Koekkoek, de opvolgend pachter.

Anthonie Koekkoek, zoals hij volgens de Burgerlijke Stand heette, was in 1863 dertig jaar toen hij als landbouwer in Epe in het huwelijk trad met Grada Nijboer, een 24-jarige boerendochter uit Apeldoorn. Hij was overigens een zoon van Petronella Bijsterbosch en familie van Maria.

Het echtpaar zou slechts enkele jaren op De Kleine Stroete boeren.

Veiling

Na ruim 300 jaar op kasteel De Cannenburg stierf de familie Van Isendoorn à Blois in mannelijke lijn uit. De erfgenamen verkochten het kasteel en al het ertoe behorende onroerend goed. De kopers lieten het geheel in een veiling brengen die op 16-8-1871 werd gehouden. Ook De Kleine Stroete werd in de veilingcatalogus opgenomen als perceel 3. De omschrijving luidde: Bouwmansplaats De Kleine Stroete, bewoond door Anthonie Koekkoek, bestaande in huis, erf en verder getimmer, bouw- en weiland, bosch en uitweg, groot ongeveer 5 ha., 83 are, 22 centiare, kadastraal gemeente Epe-Oene, sectie M, nummers 1080-1081, 1093, 1103-1110, 1186-1187, 1189 en 1192, voorts het recht van bepoting op ongeveer 0,7 ha, staande op naam van de Buurtschap van Emst, M 1092.

N.B.: In deze akte werd de boerderij voor het eerst De Kleine Stroete genoemd.

Familie Jonker

Voor fl. 2250 werden Gerrit Jonker Willemszoon, landbouwer te Epe, en zijn vrouw Neeltje Westerink, de nieuwe eigenaren. Op Petri (midden februari) 1872 vertrok het gezin Koekkoek naar Vaassen. Het eigenaardige is dat Jonker en zijn vrouw niet ingeschreven werden in huisnummer 433. Zij waren in mei 1869 in het huwelijk getreden in Epe, beiden kwamen uit Epe. Neeltje was toen weduwe van Reinder Jonker, een oudere broer van de bruidegom. Ook Gerrit overleed jong, in 1875. Neeltje zou met kinderen uit twee huwelijken de boerderij blijven exploreren. In 1900 werd er een bakhuis en een nieuwe stal gebouwd, terwijl na herinrichting van het terrein het kadastrale nummer veranderde in M 2625.

Neeltje overleed in november 1910. Na het overlijden kwam alles op naam te staan van Reinder Jonker, een zoon uit het eerste huwelijk. Twee jaar later werd het bezit gesplitst en kreeg het twee huisnummers. Reinders halfbroer Willem Jonker Gerritsz kreeg een deel van de grond waarop een nieuw huis verrees onder nummer M 2841. In 1944 volgde weer een nieuw nummer: M 3078. Dit bezit werd in 1946 verkocht aan Willem Evert Jonker Willemsz.

Het oudere deel werd in 1927 M 2842. Dat kwam later eveneens in bezit van Willem Jonker Gerritsz. Ook dat deel werd verkocht, 1955, aan Willem Evert Jonker Willemsz.

Reconstructie van een vererving (door Marcel Pannekoek)

Het Kadaster is enigszins statisch en bedoeld om zowel het eigendomsrecht te registreren voor de rechtszekerheid, anderzijds om de heffing van de grondbelasting te regelen. De registratie is altijd achteraf en vaak duurt het een jaar voor veranderingen zijn geregistreerd. In het vorige hoofdstuk is weergegeven hoe het kadaster het bezit van De Kleine Stroete te boek heeft gezet. Hier een reconstructie hoe e.e.a. verliep.

Het echtpaar Gerrit Jonker en Neeltje Westerink kochten De Kleine Stroete. Gerrit overleed in 1875. Uit de bevolkingsregisters blijkt inderdaad niet dat ze ook ingeschreven zijn op dit adres. Maar misschien is dit een foutje, want vanaf 1880 lijkt Neeltje met haar kinderen hier wel te wonen. De halfbroers Reinder en Willem Jonker kochten in/na 1901 de boerderij op Wiemanstraat 15. Ze waren toen nog ongehuwd. Maar Reinder zal aan de Stroeteweg gewoond hebben (zijn moeder is hier in 1910 overleden) en Willem aan de Wiemanstraat. Gerrit Jonker, de zoon van Willem, trouwde in 1927 met Hendrika Geertruida van der Veer en is op Wiemanstraat 15 gebleven. Hierna is zijn vader Willem Jonker naar de Stroeteweg teruggegaan. Wanneer precies is niet te zeggen, maar bekend is dat hij hier in 1935 woonde. Zijn andere zoon Willem Evert Jonker heeft deze boerderij overgenomen. Dit kon ook omdat Reinder Jonker zonder nageslacht is overleden. Zijn enige dochter Neeltje was in 1925 overleden.

De Kleine Stroete werd 1912 in twee woningen gesplitst. Dat kan zo zijn, maar dat zegt natuurlijk niets over de woonadressen. Wat opmerkelijk is, is dat het deel van Willem in 1946 aan zijn zoon Willem Evert werd verkocht. Die zou in 1955 ook het andere deel kopen, dat eerder van oom Reinder was. Maar Reinder is in 1946 overleden (Adres: Stroeteweg 17). Je zou verwachten dat Willem Evert dan in 1946 het deel van Reinder kocht en in 1955 het deel van zijn vader Willem.